Axa
Bireysel emeklilik sistemi görece genç nüfusun birikim yapması ve bu birikimlerini belirli fonlarda değerlendirerek emeklilikte ciddi bir gelir kaynağına sahip olması üzerine kurgulanmış son derece önemli bir yatırım aracıdır. Emeklilik fonları hem ülkemizde hem de dünya genelinde kişisel olarak fayda sağladığı kadar ülkelerin toplam tasarruf miktarlarını artıran bir unsur olması bakımından kalkınmada önemli bir araç olarak değerlendirilir.
Küçük birikimlerin uzun vadede çoğalması hem düzenli ödeme ile artan anapara hem de bu paranın getirisi ile mümkün olur. Anaparayı arttırmak için mevcut gelirden fedakârlık yapmak gerekir. Ancak fonlar üzerinden elde edilecek gelir ile birikimlerin artması çok daha cazip bir durumdur. Bu sebeple gelire oranla makul düzeyde tutulan ödemelerin olabilecek en yüksek getiri ile büyütülmesi her yatırımcının temel hedefi olarak kabul edilebilir.
BES Fon Getirileri Nasıl Hesaplanır?
Bireysel emeklilik sistemi (BES) devlet katkısının yanı sıra kendi bünyesinde oluşturulan emeklilik fonlarından oluşan bir yapı ile kurgulanmıştır. Söz konusu fonlar Türkiye’de Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme Kurumu (SEDDK) ve Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) tarafından oluşturulan mevzuat çerçevesinde yönetilir ve yine bu kurumlar tarafından sıkı bir şekilde denetlenir.
BES fonları ilgili düzenlemeler çerçevesinde Türkiye’de alınıp satılan menkul kıymetler kullanılarak değerlendirilmektedir. Bu sebeple BES fonlarının genel kazanç ortalaması ile ülkenin menkul kıymet piyasası büyük benzerlikler gösteren bir yapıya sahiptir. Pek çok emeklilik yatırım fonu devlet iç borçlanma senetlerini bir yatırım amacı olarak kullanmakta olduğundan bu alanda uygulanan politikalar fon kazancı üzerinde doğrudan etkili olmaktadır.
DİBS olarak kısaltılan devlet iç borçlanma senetlerinin yanı sıra emeklilik fonlarının değerlendirildiği diğer menkul kıymet unsurları da vardır. Bunlar arasında kamu borçlanma fonları hisse senedi fonu ve fon sepeti gibi enstrümanlar bulunur. Her bir fonun getirisi ile ilgili hesaplamalar için bazı temel yaklaşımların varlığından söz edilebilir.
Getiri Beklentilerinizi Belirlerken Nelere Dikkat Etmelisiniz?
BES planına sahip olan yatırımcıların bir kazanç hedefinin olması son derece tabiidir. Çoğu zaman alınan risk ölçeğinde büyüyen kazançlar dolayısıyla yatırımcıların kişisel bakış açılarına göre yapabilecekleri tercihler olacaktır. Hisse senedi fonu örneğinde olduğu gibi fiyat dalgalanmalarının yoğun olduğu yatırım araçlarında özellikle uzun dönem kazançlar açısından geniş bir hareket aralığı olabilir.
Böyle bir riski üstlenmek her yatırımcının olağan bulacağı bir durum değildir. Bazıları için dingin sularda gezinmek çok daha akılcı bir yatırım yaklaşımıdır. Tercihi bu yönde olan yatırımcıların fiyat hareketliliği yönünden daha az esnek olan ürünlere yönelmesi gerekir. BES fonları ile işlem yapacak olan yatırımcıların risk iştahı doğrultusunda seçim yapması yerinde olacaktır.
Türkiye Elektronik Fon Alım Satım Platformu ya da kısa adıyla TEFAS ve Bireysel Emeklilik Fon Alım Satım Platformu yani BEFAS üzerindeki fonlar yatırımcılar için oldukça farklı risk seviyesinde ürünler içerir. Emeklilik yatırım fonu ile ilgili yatırım araçlarının işlem gördüğü alım satımının yapıldığı merkezi elektronik platform olan BEFAS bu anlamda önemli roller üstlenir. BES katılımcıları bu pazar üzerinden işlemler yaparak yatırımlarını yönlendirebilir.
Yüksek Getiri Potansiyeli Olan BES Fonları
Yüksek getiri potansiyeli olan BES fonları çoğu zaman yüksek riskleri de içerir. Risk ve kazanç kol kola gezen iki yakın arkadaş gibidir. Riski düşük olan yatırım araçlarının getiri bakımından daha stabil olduğu genellikle görülen bir durumdur. Bu nedenle yüksek getiri beklentisi içerisinde olan yatırımcıların çeşitli BES fonları arasından nispeten daha riskli olarak değerlendirilebilecek olanlarına yönlenmesi gerekir.
Yüksek getiri potansiyeli olan BES fonları arasında hisse senedi fonu para piyasası fonu ve kamu dış borçlanma araçları fonu ilk bakışta öne çıkan unsurlardandır. Ayrıca katılım değişken fonu ve değişken fon da bu kapsamda değerlendirilebilecek olan ürünler arasında yer alır.
Fon Performansını Değerlendirirken Dikkat Edilmesi Gereken Faktörler
Fon performansını değerlendirirken göz önünde bulundurulacak hususlardan birisi içerisinde bulunan menkul kıymetlerin genel performansından uzak bir seyir izlemediğidir. Çoğu durumda ilgili enstrümanın performansı ile fonun performansı paralel yönde seyreder. BES fonları yurtiçinde aktif olarak alınıp satılan değerlerden oluşur ve benzer şekilde hareket etmesi şaşırtıcı olmayacaktır.
Fonun değiştirilmediği durumlarda dahi doğru seçimlerle genel olarak uzun vadede enflasyonun üzerinde bir getiri elde edilir. Ayrıca getiriler azalıp artarken ardışık olarak üst üste yıllar boyunca düşük getiri seviyesi söz konusu olmaz. Bu nedenle yatırımcıların hızlı karar değişikliklerinden kaçınması daha doğru bir yaklaşım olabilir.
Bireysel emeklilik sistemi uzun vadeli yatırım ve kazanç olarak düşünülmeli bu nedenle yatırımlar tutarlı bir yöntemle yapılmalıdır. Sürekli yatırım aracı ve fon değişikliği yapmak yerine sakin kararlar vermeye ve birikimlerin düzenli olmasına dikkat edilmelidir.
BES Fonlarının Risk ve Getiri Dengesi Nasıl Sağlanır?
Bireysel emeklilik fonları pek çok kişi ve kuruluş tarafından benzer özellikteki fonlarla karşılaştırılarak risk ve getiri analizleri yapılır. Riskin veya kazancın birbirinden ayrı olarak değerlendirilmesi düşünülemez. Sadece getiri veya sadece risk üzerinden yapılacak değerlendirmeler diğer tarafı eksik bırakacağından gerçeği yansıtmaktan uzak kalacaktır.
BES ve diğer yatırım fonlarının risk analizlerinde kullanılan çeşitli parametreler vardır. Bunlar arasında getiri ölçümü (performans), risk ölçümü (volatilite), emsal fon performansı, riske karşı düzeltilmiş getiri (Sharpe oranı) ve zamanlama yeteneği kriteri gibi uygulamalar bulunur. Benzer hesaplamalar kişisel olarak yapılabileceği gibi daha iyi sonuçlara ulaşabilmek için profesyonel değerlendirme kuruluşlarına kulak vermek yerinde olacaktır.
Getiriyi Maksimize Etmek İçin Stratejik Fon Dağılımı
Bireysel emeklilik sistemi fonları profesyonel kadrolar tarafından yönetilen varlıklardır. Ancak BES planı sahipleri bu fonlar arasından kendi seçimlerini sorumluluğu kendilerine ait olmak üzere özgürce yapabilir. Uzun vadeli bir yatırım olması dolayısıyla kişisel yatırım planını buna uygun olarak yapacak olan tasarruf sahiplerinin fon seçimi yaparken düşük riskli olanları sürekli olarak tercih etmesi kazanç bakımından verimsiz olabilir.
Özellikle yatırımın ilk yıllarında daha riskli seçimler yapmak psikolojik açıdan daha yakın bir tercih olabilir. Bu doğrultuda hisse senedi fonları, endeks fonlar, karma fonlar, kıymetli maden fonları, kamu dış borçlanma araçları fonları, fon sepeti fonları ile özellikle agresif değişken fonlar risk almayı seçenlere önerilebilir. Böyle oluşturulan bir sepet zaman zaman dalgalanmalar yaşasa da uzun vadede enflasyonun üzerinde bir kazanç getirebilir.
Elbette yüksek risk ve kazanç vadeden fonları daha stabil görünen fonlarla harmanlamak da mümkündür. Bu noktada kişisel risk algısı ve iştahı devreye girer ve yatırımcılar fon tercihlerini diledikleri kazanç modeline göre oluşturabilir. Fonların geçmişe dönük performansları bir garanti olmaksızın yol gösterici olarak kabul edilebilir.